Ауру тарихы созылмалы панкреатит
Созылмалы панкреатит – ұйқы безінің прогрессивті қабыну және бұзылу зақымдалуы, оның сыртқы және ішкі ағзаның функциясының бұзылуына алып келеді. Созылмалы панкреатиттің шиеленісуімен жоғарғы іштің ауырсынуы және гипохондриядан шығуы мүмкін, диспепсиялық симптомдар (айнуы, құсу, күйдірілген, іштің кебуі), тері мен склераның әсері. Созылмалы панкреатитті растау үшін ас қорыту бездерінің ферменттері зерттелуде, Ультрадыбыстық, Rhpg, ұйқы безінің биопсиясы. Терапияның негізгі принциптеріне диеталар жатады, дәрі қабылдау (антиспасоматикалар, гипосекреторы, ферменттер және т.б. есірткі), тиімсіздігі бар – хирургиялық емдеу.
- Созылмалы панкреатиттің себептері
- Созылмалы панкреатит белгілері
- Созылмалы панкреатит диагностикасы
- Созылмалы панкреатиттің асқынуы
- Созылмалы панкреатиттің емі
- Алдын алу
- Болжау
- Созылмалы панкреатит — иллюстрациялар
Созылмалы панкреатит
Созылмалы панкреатит – Бұл ұйқы безінің ұзаққа созылған ауруы бар қабыну ауруы, оның жасушалық құрылымында біртіндеп патологиялық өзгерістермен және функционалдық жеткіліксіздіктің дамуымен сипатталады. Гастроэнтерологияда созылмалы панкреатит 5-10 құрайды % ас қорыту жүйесінің барлық аурулары. Дамыған елдерде созылмалы панкреатит «жас болу», егер бұрын 45-55 жастағы адамдарға тән болатын болса, енді әйелдердегі аурудың шыңы — 35 жаста.
Ерлер созылмалы панкреатитпен ауыратын көптеген панкреатитпен ауырады, әйелдерге қарағанда, Жақында, алкогольді ішімдіктерді пайдалану аясында панкреатиттің үлесі осы аурудың даму факторларының арасында 40-тан 75 пайызға дейін өсті. Ұйқы безінде созылмалы панкреатит аясында қатерлі ісіктердің пайда болуының артуы байқалады. Созылмалы панкреатиттің диабетпен сырқаттанушылықтың артуымен тікелей байланыстылығы байқалады.
Созылмалы панкреатиттің себептері
Жедел панкреатит сияқты, ұйқы безінің созылмалы қабынуының негізгі себептері алкогольді ішімдікке және өт тас ауруы болып табылады.
Алкоголь безінің паренхимасына тікелей токсикалық. Өт қабығы ауруы кезінде қабыну лимфа жүйесінің ыдыстары арқылы өт жолдарынан безге дейін инфекцияны ауыстырудың нәтижесі болып табылады, өт жолдарының гипертониясын дамыту, немесе асқазан асты безінің өтіне тікелей құю.
Басқа да факторлар, созылмалы панкреатиттің дамуына ықпал етеді:
- қан кальцийінің тұрақты өсуі;
- мистикалық фиброз;
- гипертриглицеремия;
- есірткіні пайдалану (Кортикостероидтер, эстрогендер, Тиазидті диуретиктер, азатиоприн);
- ұйқы безінің секрециясының ұзақтығы (Одди сфинктерін он екі елу папиланың тырысқақ өзгеруіне байланысты болдырмау);
- аутоиммунды панкреатит;
- гендік анықталған панкреатит;
- идиопатикалық панкреатит (түсініксіз этиологиясы).
Жіктеу
Созылмалы панкреатит жіктеледі
- шыққан: бастапқы (алкоголь, улы және т.б.) және қайталама (билирий және т.б.);
- клиникалық көріністер туралы: ауыр (қайталанатын және тұрақты), псевдотумороздық (холестатикалық, портал гипертониясы бар, ішінара он екі елі ішектің кедергісі), жасырын (клиникаға түсініксіз) және біріктірілген (бірнеше клиникалық симптомдар анықталды);
- морфологиялық сурет арқылы (қышқылдандыру, обструктивті, қабыну (инфильтративтік талшықты), инеративті (фибро-склероз);
- функционалдық суретке сәйкес (гиперензима, hypofermental), функционалдық бұзылулардың табиғаты бойынша гиперэкветорияны бөлуге болады, гипосекреторы, жабылуы, тегіс (секреторлық жетіспеушілік ауырлық дәрежесіне қарай бөлінеді, орташа және ауыр), гиперинсулинизм, гипоинсулинизм (қант диабеті);
Созылмалы панкреатит ауырлық пен құрылымдық бұзылыстармен ерекшеленеді (ауыр, орташа ауырлық және жеңіл). Аурудың барысында агрессия кезеңдері ерекшеленеді, ремиссия және тұрақсыз ремиссия.
Созылмалы панкреатит белгілері
Созылмалы панкреатиттің дамуы кезінде бездің ұлпасындағы бастапқы патологиялық өзгерістер көбінесе симптомсыз жүреді. Симптомдар жұмсақ және ерекше емес. Алғашқы айқын нашарлау болғанда, патологиялық бұзылулар қазірдің өзінде өте маңызды.
Созылмалы панкреатиттің ауырсынуының негізгі шағымы жоғарғы іште жиі ауырсыну болып табылады, сол жақ гипохондрияда, ол шпенглерді сатып алады. Ауырсыну немесе айқын тұрақты, немесе табиғатта пароксизмалы болып табылады. Жүректің проекциялық аймағына ауырсыну мүмкін. Ауырсыну синдромы диспепсиямен бірге жүруі мүмкін (айнуы, құсу, күйдірілген, іштің кебуі, метеоризм). Созылмалы панкреатиттің өршуі кезінде құсу жиі болуы мүмкін, мазасыздану, сенімсіз. Кафедра тұрақсыз болуы мүмкін, Іш қату іш қатуымен ауысады. Тәбетінің төмендеуі және ас қорыту салмағы жоғалуына ықпал етеді.
Аурудың дамуымен, өршу жиілігі, ереже бойынша, өсуде. Ұйқы безінің созылмалы қабынуы зақым келтіруі мүмкін, безінің өзі сияқты, сонымен қатар көрші маталар. Дегенмен, бұл бірнеше жылға созылуы мүмкін, аурудың клиникалық көріністері пайда болғанға дейін (белгілері).
Созылмалы панкреатитпен ауыратын науқастарда сырттай тексеру кезінде склерея мен терінің әлсіздігі байқалады. Сарысы қызарған (обструктивті сарғаю). Терінің құрғақ терімен араласуы. Кеуде және іште қызыл дақтар («қызыл тамшылар»), басқаннан кейін жоғалып кетпеңіз.
Эпигастрийде абдоминальды пальпация шағылысады, ұйқы безінің проекциясы аймағында тері астының майының атрофиясы болуы мүмкін. Іштің пальпациясы – жоғарғы жартысында ауырсыну, кеуде айналасында, сол жақ гипохондрияда, Костаoverбралды бұрышында. Кейде созылмалы панкреатит қалыпты гепато және спленомегалиямен бірге жүреді.
Созылмалы панкреатит диагностикасы
Диагнозды анықтау үшін гастроэнтеролог зертханалық қан анализін тағайындайды, кала, функционалды диагностикалық әдістер.
Ауырту кезінде қанның толық санағы, ереже бойынша, неспецификалық қабынудың көрінісін көрсетеді. Дифференциалды диагноз қою үшін қанның асқазан-ішек ферменті белсенділігінің үлгілері алынады (амилаз, липаза). Радиоиммунды талдау эластаз және трипсин белсенділігін арттырады. Coprogram артық майды көрсетеді, ұйқы безінің ферменттік жетіспеушілігін болжайды.
Панкреатиялық паренхиманың мөлшері мен құрылымын зерттеу (және қоршаған тіндердің) іш қуысының ультрадыбыстық көмегімен қолдануға болады, Ұйқы безінің CT немесе MRI. Ультрадыбысты эндоскопиямен біріктіру – эндоскопиялық ультрадыбыстық зерттеу (EUS) Ішкі ішектің және асқазан-ішек қабырғасының тінін ішінен егжей-тегжейлі зерделеуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, жүрек-қан тамырларының рентгендік зерттеуі туралы қосымша ақпарат береді. Эндоскопиялық ретроградтық холангиопанкреографияны қолданғанда панкреатит кезінде – радиопакалық зат эндоскопиялық түрде дуоденальды папилаға енгізіледі.
Қажет болған жағдайда, белгілі бір ферменттерді дамытатын бездің қабілетін анықтайды, белгілі бір ферменттердің белгілі бір стимуляторларды секрециясымен функционалдық сынақтарды белгілейді.
Созылмалы панкреатиттің асқынуы
Ерте асқынулар: өткір ағып кетуіне байланысты обструкциялық сарғаю, портал гипертониясы, асқазан-ішек жолдарының қуыс мүшелерінің жарасына немесе перфорациясына байланысты ішкі қан кету, жұқпалы және жұқпалы асқынулар (абсцесс, парапанкреатит, ретроперитональдық флегмон, өт жолдарының қабынуы).
Жүйелік сипаттың күрделенуі: мульторганикалық патологиялар, органдардың және жүйелердің функционалдық жеткіліксіздігі (бүйрек, өкпе, бауыр), энцефалопатия, DIC синдромы. Ауру дамып келе жатқанда, өңештің қан кетуі мүмкін, салмақ жоғалту, қант диабеті, ұйқы безінің қатерлі ісігі.
Созылмалы панкреатиттің емі
Емдеу аурудың ауырлығына байланысты консервативті немесе хирургиялық жолмен жүргізіледі, сондай-ақ асқынулардың болуы немесе дамуы.
Консервативті терапия келесі компоненттерді қамтиды.
- Диета терапиясы. Қатерлі ісік кезінде созылмалы панкреатитпен ауыратын науқастар ішек тамақтанудан бас тартуға ұсынылады, олар өлгенде диетаны тағайындайды № 5В. Созылмалы панкреатит кезінде алкоголь қатаң тыйым салынады, диетадан тазартылады, май, қышқыл тағам, тұздықтар. Панкреатит, қант диабеті күрделі, – қантқа қарсы өнімдер.
- Созылмалы панкреатиттің өршуі бірдей, өткір панкреатит ретінде (симптоматикалық терапия, ауырсынуды жеңілдету, детоксикация, қабынуды жою, асқорыту функциясын қалпына келтіру).
- Алкоголь генезисінің панкреатитінде алкоголь бар өнімдерді пайдаланудан бас тарту емдеудің негізгі факторы болып табылады, жеңіл жағдайларда жеңілдетеді.
Созылмалы панкреатиттің хирургиялық емдеуінің көрсеткіштері іріңді асқынулар болуы мүмкін (абсцесс және флегмон), өткір және панкреатикалық түтіктерді жабу, сфинктердің Одди стенозы, бөртпе маталарындағы ауыр өзгерістер (склероз, кальцинациялар), ұйқы безінің кисталаралары мен псевдокислері, ауыр жол, Консервативті терапияға төзімді.
Созылмалы панкреатиттің хирургиясы:
- Одди сфинктерінің окклюзиясына арналған сфинктеротомия;
- ұйқы безінің қабырғаларында тастарды тастау;
- Іріңді фокусты ашу және санитария (абсцесс, флегмон, кист);
- pancrectomy (толық немесе ішінара);
- вазэктомия, спланхектомия (жүйке экскизі хирургиясы, бездің секрециясын реттейді), асқазанның ішінара алынуы (резекция);
- өт қабының үлкен өт қабының және өт қабының асқынуын жою;
- негізгі ісік түтіктерінен стрессті жеңілдету үшін айналдырып кететін шырышты ағуды жасау әдістемелері (wirsunoduodenostomy және басқалар.).
Алдын алу
Алғашқы алдын-алу шаралары:
- алкогольді шектеу, теңдестірілген диета, теңдестірілген диета артық пісіру, майлы тағамдарды шектеу, көмірсу өнімдері;
- темекі шегуді тоқтату;
- жеткілікті су ішу (кем дегенде бір жарым литр тәулігіне);
- диетада витаминдер мен минералдар жеткілікті;
- асқазан-ішек жолдарының бұзылуы туралы дәрігерге уақтылы бару, асқорыту жүйесінің ауруларын барабар және толық емдеу.
Созылмалы панкреатиттің өршуіне жол бермеу үшін барлық дәрігердің диета мен өмір салтына қатысты ұсыныстарын орындау керек, тұрақты түрде (жылына кемінде 2 рет) тексеріңіз. Созылмалы панкреатитпен ауыратын науқастардың ремиссиясын ұзарту мен өмір сапасын жақсартуда санаторлық-курорттық емдеу маңызды рөл атқарады.
Болжау
Ауырулардың алдын алу бойынша ұсынымдарды орындау кезінде созылмалы панкреатит жеңіл болады және өмір сүру үшін жағымды болжам бар. Диетаны бұзу, алкогольді қабылдау, темекі шегу және емдеудің жеткіліксіздігі, нәзік матадағы дистрофиялық процестер алға жылжып, ауыр асқынулар пайда болады, олардың көпшілігі операцияны талап етеді және өлімге әкелуі мүмкін.
Источник
Категории:
Медициналық симуляция сценарийі
Клиникалық жағдай:«Созылмалы панкреатит».
Ситуациялық есеп: Сізқабылдау бөлімінің кезекші дәрігерісіз.Сізге 56 жастағы ер кісі қаралды.
Ø Анамнез жинап және науқасты қарап тексеріңіз
Ø Зерттеу жоспарын анықтаңыз
Ø Лабораториялық және әспаптық зерттеу мәліметіне талдау жүргізіңіз
Ø Диагноз құрастырыңыз
Ø Науқасты жүргізу және емдеу тәсілін анықтаңыз
Қорытынды нәтиже:
1. Сұрауды жүргізу (толықтылық, шағымдар, ауру және өмір анамнезін нақтылап, анықтау)
2. Созылмалы панкреатитбен науқасты қарап тексеру
3. Cозылмалы панкреатит ауруының (клиникалық мәліметтері) диагностикасы
4. Жалпы қан анализін, жалпы зәр аналізін, берілген биохимиялық анализді (АЛТ, АСТ, билирубин, глюкоза, амилаза, липаза, сілтілі фосфатаза, гаммаглутамилтранспептидаза), ИФА- нәжістегі эластаза мөлшері, копраграмма, іш қуысы УДЗ талдау жасау.
5.Созылмалы панкреатиті бар науқасты жүргізу тәсілі
Созылмалы панкреатит» клиникалық жағдай бойынша
бағалау парағы (check-list)
Бақлаушының коды _________________________ күні __________________________
Бақлаушының аты, жөні ____________________________________________
| № | Қадамдарды бағалау критерийі | Баллдары |
| Дұрыс орындады | Ескертулермен орындады | Орындамады |
| Шағымдарды жинау Шағымдарды нақтылау үшін барлық сұрақтар қойылды ма? | 1,0 | 0,5 |
| Анамнезін жинау Анамнезді, соның ішінде жанұялық анамнезді айқындау үшін барлық сұрақтар қойылды ма? | 1,0 | 0,5 |
| Физикалық тексеру: (терісін, шырышты қабаттарын және т.б). Тексеру кезінде Гротт белгісін (сол жақ кіндіктен уйқы безінің проекциясы бойымен тері асты май қабатының гипертрофиясын) анықтады. | 1,0 | 0,5 |
| Іштің беткей және терең палпациясы | 1,0 | 0,5 |
| Асқазан шекарасын анықтау | 1,0 | 0,5 |
| Ұйқы без зақымдануына тән белгілер: Шоффар аймағы бойлап аурсыну сезімін (кіндіктен өткізген вертикалды және горизонталды сызықтар аралығындағы оң жақтағы тік бұрыштың биссикрисының ішкі жағындағы аймақ) анықтау . | 1,0 | 0,5 |
| Дежарден нүктесін (кіндікті оң жақ қолтық асты шұнқырымен қосатын сызық бойында, кіндіктен 6см жоғары орналасатын нүкте) анықтау. | 1,0 | 0,5 |
| Губергриц Скульский зонасындағы ауырсыну белгісін (кіндіктен өткізген вертикалды және горизонталды сызықтар аралығындағы сол жақтағы тік бұрыштың биссикрисының ішкі жағындағы аймақ) анықтау. | 1,0 | 0,5 |
| Курлов әдісімен бауыр шекарасын анықтау. | 1,0 | 0,5 |
| Алдын ала қойылған диагнозды құрастыру және негіздеу | 1,0 | 0,5 |
| Лабораторялық және әспаптық зерттеу жоспарын тағайындау | 1,0 | 0,5 |
| Лабораторялық зерттеу – жалпы қан анализін, жалпы зәр анализін, биохимиялық қан анализіне талдау жүргізу. | 1,0 | 0,5 |
| ЭКГ талдау | 1,0 | 0,5 |
| Іш қуысы УДЗ талдау | 1,0 | 0,5 |
| Қорытынды диагнозды тұжырымдау және оны негіздеу | 1,0 | 0,5 |
| Өмір сүру және ем дәмді сақтау бойынша ұсыныстар | 1,0 | 0,5 |
| Медикаментозды ем: Аурсыну синдромын жою. | 1,0 | 0,5 |
| Антисекроторлық ем тағайындау | 1,0 | 0,5 |
| Ұйқы безінің экзокриндік қызметін қалпына келтіру | 1,0 | 0,5 |
| Науқаспен коммуникация нәтижелігі | 1,0 | 0,5 |
| бАЛЛАРДЫҢ ҚОРЫТЫНДЫСЫ |
Стандартталған әртіс (науқас) үшін сценарий тексті және оның рөлі:
Науқас В, 40 жаста, сол иығына берілетін оң қабырға және сол қабырға астындағы ауру сезіміне, таңғы кезде ауызда ащы дәмнің келуіне, құсуға, дене температурасының 37,8С жоғарылауына шағымданып түсті. Науқастың айтуынша кеше қонақта болып, көп мөлшерде майлы тамақ қазы, шашлыкті тойып жеген. Сол күні түнге қарай науқасты жоғарыда айтылған симптомдар мазалап, үйде мезим- форте, алмагель қабылдады, көмегі болмағаннан соң дәрігерге жүгінді. Анамезінде: екі жыл алдын іш қуысы УДЗ өт қалтада көлемі 0,4см тас анықталды. Темекі тартпайды, алкогольді кезеңді түрде қабылдайды. Обьективті: Жағдай орташа ауырлықта. Тері жамылғысы субэктериялы, эпигастрии аймағымен көкірек тұсында Тужилин белгілері, ал ұйқы бези аймағы бойлап «Гротт белгісі» анықталды. Жүрек тондары әлсіз, ритмі дұрыс. ЖСЖ 86 рет мин. АҚҚ 110/70мм.сын. бағ. Тілі қурғак, ақ жамылғымен қапталған. Іш пальпациясында Шофар, Дежарден, Губергриц Скульский зонасында ауру сезімі. Бауыр және көкбауыры ұлғаймаған. Ұрғылау симптомы екі жағынанда теріс. Үлкен дәреті сұйық, күніне 3-4 рет. Зәр шығару жүйесі қалыпты.
| Сұрақ мәнісі | Әртіске арналған сұрақты тұжырымдау | Жауабы |
| Ауру сезімінің сипатын, оның орналасуын анықтау | Іштегі ауру сезімінің сипаты қандай: жедел, сыздаған, күю, ұстама тәрізді? | Ауырсыну сезімі оң және сол қабырға астында ұстама тәрізді басталып, сол иығыма беріледі.. |
| Тамақ қолданумен ауру сезімінің байланысы | Тамақтан кейін ауру сезімі қай уақытта пайда болады? | Ауру сезімі тағам қолданғананан кейін 4-5 сағаттан соң пайда болды |
| Диспепсиялық синдромды анықтау | Құсу неше рет болды? Сіз кұсқаннан кейін жеңілдік сезіндіңіз бе? | Күніне бір неше рет құстым? Бірақ құсқаннан кейін жеңілдік болмады. |
| Ауру сезімін жою үшін, қүсықты басу үшін сіз дәрі дәрмен қабылдадыныз ба? | Ауру сезімін басу үшін дәрі дәрмен қабылдадыныз ба? | Иә, жолдасымның нұсқауымен алмагель және 1 таблетка мезим-форте қабылдадым, бірақ көмегі болмады. |
| Үлкен дәретінің сипаты | Сізде іш қату, іш өтуге бейімділік бар ма? | Соңғы кездері мені іш қатулар мазалайды? Бірақ кешеден бері дәретім сұйык болып іш өту болды. |
| Ем дәм ерекшеліктері | Сіздің ас үлесіңізде қандай тағамдар жиі болады? | Бұрын ащы, тұзды, майлы тағамдарды жақсы көретінмін. Бірақ соңғы кездері бұл тағамдар қыжылмен іщ кебуді туындатады. |
| Зыянды ірекеттерді анықтау. | Сіз ішімдік қолданасыз ба? Қаншалықты жиі және қанша мөлшерде қолданасыз? | Ішімдікті достарымды кездестіріп калғанда мейрам кездерінде қолданамын. |
| Сіз темекі тартасыз ба? Қанша жыл? Күніне қанша темекі тартасыз? | Жоқ тартпаймын. | |
| Науқаста және туыстарында басқа да созылмалы аурулардың болуы | Сізде, алдын гастрит? Ойық жара ауруы болды ма? | Гастрит, ойық жарамен ауырмадым. Екі жыл алдын іш қуысы УДЗ теуксеруінде- өт қалтада 0,4см көлемінде тас анықталды, бірақ ол мені мазаламағансаң дәрігергі қаралмадым. |
| Науқасты физикалық тексеру. Тері жамылғысы | Денеңіздегі қызыл нүктелер қай уақыттан бастап пайда болды. | Қызыл нүктелер көп уақыттан бері бар, бірақ мазаламағаннан соқ дәрігерге көрінбедім. |
Тужилин белгісі.
ЖҚА:
Эритроциттер 4,3х1012
гемоглобин 120 г/л,
ТК 0,9
лейкоциттер 9,6х109/л
с/я 62%,
т/я – 2%,
эозинофилдер 3%,
лимфоциттер 28%,
моноциттер 5%,
ЭТЖ 22 мм/с.
ЖЗА:
мөлшері 100,0 мл,
салыстырмалы салмағы – 1020,
түсі – сары
лейкоциттер – 0-1 к/а
Биохимиялық зерттеу:
жалпы билирубин 28 ммоль/л
тура билирубин- 5,8ммольл
глюкоза – 5,3 ммоль/л
АЛТ – 56Ед/л
АСТ – 42 Ед/л
сілітілі фосфатаза – 320Ед/л
Амилаза – 320ЕД/л
Копрологиялық зерттеу:
Концистенциясы- сұйық
Реакция- қышқылды орта
Бұлшық ет талшықтары- 14к/а
Нейтралды майлар- 65ка
Сабын – аз мөлшерде
ИФА нәжістегі эластаза мөлшері-150мкгг
Іш қуысы УДЗ .
Т қапшығы УДЗі
Йқы безі УДЗі
Ұйқы безінің көлемі:
басы- 38мм
денесі- 28мм
қуйрығы- 17мм
вирсунг өзегі- 2,4мм
Қорытынды:Уйқы безінің тіндерінің диффузды өзгерісі басының және денесінің көлемі ұлғайған, контуры тегіс емес, эхотығыздығы жоғарылаған. Вирсунг өзегі аздап кеңейген.
( Биллирлық панкреатиттәң даму механизмі)
«Созылмалы панкреатит»
Дата добавления: 2016-11-19; просмотров: 1047 | Нарушение авторских прав
Похожая информация:
Поиск на сайте:
Источник
Созылмалы панкреатит – ұйқы безінің созылмалы қабынуы. Сырқат жиі кездеседі. Негізінде созылмалы панкреатит орта және қартайған шақта, көбінесе еркектерге қарағанда жиі әйелдерде кездеседі.
Этиологиясы және патогенезі. Созылмалы панкреатиттің себебі әртүрлі: созылмалы панкреатитке жедел панкреатит ауысуы мүмкін, бірақ көпшілік жағдайларда ол белгілі бір жағымсыз мәнбірлердің себебінен пайда болады. Оларға дұрыс тамақтанбау, майлы тағамдарды қолдану, дәрі – дәрмектермен улану жатады. Этиологиялық мәнбірлердің ішіне қан айналымының және асқазан асты безінің атеросклеротикалық тамырлардың зақымдануы, көптеген жұқпа аурулар да жатады. Осымен қатар созылмалы панкреатиттің дамуына асқазан, ұлтабар аурулары да әсер етеді. Айтып кеткен мәнбірлердің әсерінен ұйқы безінің ұлпасы зақымданып, дәнекер тіні дамиды, мүшенің функциялары бұзылады.
Клиникалық бейнесі. Аурудың белгілері әртүрлі. Көбінесе ауырсыну синдромымен мінезделеді. Ауырсыну кіндіктің сол жағында, сол жақ қабырға астында білінеді. Кейбір жағдайда ауырсыну қабырғаның бойымен сол жақ жауырынға, сол жақ иыққа, жүректің маңайына әсер етеді. Ауырсыну жиі майлы және ащы тамақтан соң білінеді. Ұйқы безі көп мөлшерде сөл шығарғаннан, ағзаның өзектері сөлге толып созылады да ауырсынуды туғызады. Диспепсиялық белгілер үнемі кездеседі: тамаққа тәбетінің мүлдем жойылуы, сілекейдің көп бөлінуі, кекіру, лоқсу, іштің кебуі және іштің қорылдауы байқалады. Ұйқы безі жеткілікті түрде ферменттерді шығармай, ішекте қорыту дәрісі бұзылады. Көп мөлшерде жағымсыз иісті, майлы (стеаторея) нәжіс байқалады. Жеңіл жағдайларда нәжіс қалыпты, ал ауыр жағдайларда іш өту, іштің кідіруімен кездесіп отырады. Уыттану белгілері айқындалынады: дене қызуы көтеріледі, әлсіздік, артралгиялар білінеді, науқастың тәбеті нашарлайды. Ас қорыту дәрісінің бұзылуы нәтижесінде арықтау байқалады. Кейбір жағдайларда сескенгіш, ұйқы бұзылуы білінеді. Көптеген авторлардың жазуы бойынша сипағанда ауырсыну нүктелері және аймақтары тұрақты түрде байқалады, көбінесе сол жақ эпигастрий маңайы, сол жақ қабырға асты (Шоффар зонасы, Губегриц — Скульский зонасы, Дежарден, Мейо-Робсан нүктелері). Ұлғайған және тығыздалған ұйқы безі сирек кездеседі. Созылмалы панкреатиттің қозу кезеңінде басқа ағзаларда өзгеріс болады, көпшілік жағдайда бауыр қабынуы дамиды.
Зертханалық тексерістер. Сырқаттың қозу кезеңінде қанда ЭТЖ артады, лейкоцитоз байқалады, С – реактивтік белок білінеді. Қанның құрамында амилаза, липаза, альдолаза ферменттерінің мөлшері көбейеді. Кейбір жағдайда қанда қанттың мөлшері де көбейеді. Ұйқы безінің сыртқы сөлденіс қызметі бұзылуы кезінде гиперпротеинемия, ал ауыр жағдайда электролиттік алмасудың бұзылуы кездеседі. Ұлтабар сөлінің құрамында ферменттердің мөлшері алғашқы кезеңде біршама көп болуы мүмкін. Ал анық атрофикалық кезінде безде бұл көрсеткіштер азды – көпті азаяды.
Сырқаттың қозу кезеңінде зәрде амилазаның мөлшері көбейеді. Созылмалы іш өту кезінде майлы ботқаға ұқсайтын нәжіс болады (стеаторея).
Копрологиялық зерттеу кезінде онда қорытылмаған тамақ, бұлшық ет қалдығының (креаторея) көп екендігі байқалады. Без ұлпасының зақымдануынан қанда қанттың мөлшері көбейеді. Ауыр жағдайларда қант сусамыры дамиды.
Асқынулары. Созылмалы панкреатиттің асқынуларына іріңдік, іріңді жылауық, қант сусамырының ауыр түрі, көкбауыр тамырларының тромбозы, ұйқы безінің қабынып қатаюы жатады. Ұзақ уақытқа созылған панкреатитте асқазан асты безінің қатерлі ісігі пайда болуы мүмкін.
Дерт анықтамасы. Қалыпты жағдайда аурудың дерт анықтамасы науқастың анализіне, клиникалық белгілеріне сүйене отырып, без ферменттерінің зерттеулері және ультра дыбыс зерттеулерімен қойлады.
27 суретСозылмалы панкреатиттегі 28 суретСозылмалы панкреатиттің
ұйқыбезінің көрінісі УЗИ-дегі көрінісі
Емі. Клиникалық белгілері нақты болмағанда амбулаторлық емдеу жүргізіледі. Емдәм тәртібін сақтау, қабыну дәрісін емдеу, сыртқы және ішкі сөлденіс жетіспеушілікті жоюға жағдайлар жасалады. Науқастың тамақтануы 5 – 6 мезгіл, аз мөлшерде болуы керек. Ұйқы безіне әсер ететін қуырылған, майлы, өткір тағамдар қолданылмайды. Емдәм бойынша ақуыздар көп болу керек, 150 гр – ға дейін тәулігіне. Тамақ жылы болу керек, өйткені суық тағам ішектің қозғалыс қызметін күшейтеді. Сырқаттың өткір кезеңінде ферменттердің белсенділігін басу үшін трипсин ингибиторларын қолданады (гордокс, контрикал 100 000 — 200 000 бірлік көк тамырға, тамшы түрде). Қабыну дәрісін басу үшін антибиотиктер қолданылады. Қатты ауырсыну кезінде бүйрек маңайын бөгейді, наркотикалық емес анальгетиктермен, спазмолитик дәрілерін қолданады. Ұйқы безінің сыртқы сөлденіс шамасыздығында орын ауыстыру мақсатында ферменттік дәрі – дәрмектер беріледі: фестал, дигестал, панзинорм, панкреатинин т.б. Өткір белгілері басылған соң алдын алу шаралары мақсатында гастроэнтерологиялық бағыттағы санаториялық емдеу ұсынылады.
Алдын алуы. Біріншілік алдын алуда ұйқы безінің ауруларына әкеліп соқтыратын мәнбірлерді жою болып табылады. Тамақ ішу және емдәм тәртібін сақтау керек, ішімдікке қатаң тыйым салынады. Бауыр қызметін жөндеу мақсатымен жануарлық майын және ащы қосындыларды қолдануға болмайды. Ағзаға жағымсыз әсер ететін химиялық заттармен, дәрі-дәрмектермен қарым – қатынас жасамау. Екіншілік алдын алудасырқаттар диспансерлік тізімге алынып, «Д» нұсқау бойынша жағдайына байланысты қаралып отырады, ішектің қозғалыс қызметін жақсартатын ферменттерді қолданады. Клиникалық қан анализі, амилаза, диастаза ферменттері анықталынады. Созылмалы панкреатиті бар науқастарға тамақтану тәртібін сақтамайтын жерлерде жұмыс істеуге болмайды. Асқазан, ұлтабар, өт жолдарының сырқаттарын уақытында емдеп отыру керек.
Бақылау сұрақтары
1. Ағзадағы ұйқы безі қандай қызметтерді атқарады?
2. Панкреатит ұғымын қалай түсіндіресіз?
3. Сырқаттың негізгі белгілерін атап шығыңыз.
4. Дерт анықтамасын жүргізгенде қандай зертханалық және құрал – жабдық аппарат арқылы тексеріс түрлерін қолданады?
5. Панкреатиттің емдік қағидасының негізі.
6. Осы сырқат түріндегі емдәм тәртібінің ерекшелік маңыздылығы.
Источник
